Электр энергиясы өндіріс пен тұрмыста ең ыңғайлы энергия көзі болғанымен, дұрыс қолданылмаса қауіпті. Үйде 220 В кернеумен жұмыс істейтін (теледидар, компьютер, кір жуғыш машина, жылытқыш, плита, үтік т.б.) көптеген құрылғылар пайдаланылады. «220 В қауіпсіз» деген қате пікірге бой алдырмаңыз.

Негізгі қауіпсіздік шаралары:

• Қосулы электрқұрылғыны қараусыз қалдырмаңыз;
• Құрылғыларды жуарда, шам мен сақтандырғышты ауыстырғанда пәтердегі жалпы электр ажыратқышты өшіріңіз;
• Ванна қабылдағанда қосулы электрқұрылғыларды ұстамаңыз;
• Сулы немесе зақымдалған фен, электритұрғыш, қырынғышты қолданбаңыз;
• Виллканы шнурдан тартпаңыз;
• Сынған вилканы бірден ауыстырыңыз;
• Үтікті ылғал қолмен ұстамаңыз, жалаң аяқ тұрмаңыз;
• Үтікке су құярда розеткадан суырыңыз;
• Ұзартқышты алдымен розеткадан ажыратып, содан кейін ораңыз;
• Сымдарды түймеңіз, есік-терезе арасына қыстырмаңыз, су, жылу құбырларының артына тықпаңыз.

Бастамас бұрын:

• Плитаның айналасын босатыңыз;
• Сымдардың бүтіндігіне көз жеткізіңіз;
• Ақауды анықтасаңыз, ересекке хабарлап, қоспаңыз.

Тамақ пісіру кезінде:

• Плитаны құрғақ қолмен қосыңыз;
• Конфорканы бос қосуға болмайды;
• Тағам қайнауға таяғанда назар аударыңыз;
• Қайнап жатқан майға су тигізбеңіз;
• Пайдаланатын ыдыс бүтін болсын;
• Ыстық ыдысты дымқыл шүберекпен ұстаңыз;
• Қызған конфоркаларға су құймаңыз.

Аяқтаған соң:

• Плитаны өшіріңіз;
• Плитаны тазалап, асүйді ретке келтіріңіз;
• Конфорканы суыған соң ғана тазалаңыз.

Ақау белгілері:

• Күйік иісі, ұшқын, шиқылдаған дыбыс, шамадан тыс қызып кету.

Газ плита:

• Крандардың жабықтығын, желдетуді тексеріңіз;
• Газқұбыр кранды ашыңыз;
• Сіріңкені жағып барып жанарғыны ашыңыз;
• Жалын біркелкі көкшіл жануы керек;
• Пайдалануды аяқтаған соң жанарғы крандарын, содан кейін газқұбыр кранын жабыңыз.

Духовка:

• Духовканы 2-3 минут желдетіңіз;
• Сіріңкені жақындатып, газды жағыңыз;
• Газ толық жанған соң духовканы жабыңыз.

Тыйым салынады:

• Газ плитаны жанғыш заттармен қоршау;
• Плитаны қараусыз қалдыру;
• Бөлмені жылыту үшін плитаны пайдалану;
• Жанына кір жіп тарту;
• Жанарғыға сұйықтық құю.

Газ колонка (су қыздырғыш):

• Бөлмеде таза ауа кіруі керек;
• Тартуды сіріңкемен тексеріңіз;
• Газды үнемдеңіз.

Тыйым салынады:

• Тартусыз пайдалану;
• Колонканы қараусыз қалдыру.

Газ қазандығы (газдалған пеш):

• Жаққанда тартуды тексеріңіз;
• Автоматика бұзылса, пайдаланбаңыз.

Түтін мұржасын тексеріңіз:

• Бітелу, құлау, бөгде заттар түсуі мүмкін;
• Газ тоқтаса, кранды жабыңыз, от жақпаңыз, газ қызметін шақырыңыз.

Газды қауіпсіз қолданбасаңыз – қайғылы жағдайға ұшыратады!

Жылу пештерін қолдану кезінде тыйым салынады:

• Жарықтары бар немесе есіктері істен шыққан пештер мен каминдерді пайдалануға болмайды.
• Дымоход пен ағаш қабырғалар, арақабырғалар арасындағы өртке қарсы бөліністердің жеткіліксіздігі бар пештерді қолдануға тыйым салынады.
• Жанып жатқан пештерді қараусыз қалдыруға және оларды бақылауды кішкентай балаларға тапсыруға болмайды.
• Пешті жағу үшін бензин, керосин және басқа жанғыш сұйықтықтарды қолдануға болмайды.
• Пешті шамадан тыс қыздыруға және оның бетінде отын, киім немесе басқа материалдарды кептіруге болмайды.
• Пештің алдындағы металл қорғау парағына отын немесе басқа жанғыш материалдарды қоюға болмайды.
• Көмір, кокс және газбен жағуға арналмаған пештерге бұл отын түрлерін пайдалануға болмайды.
• Желдету арналары мен газ түтін шығаратын жүйелерді түтін мұржасы ретінде пайдалануға тыйым салынады.
• Пешке тым ұзын отын салуға және есігін ашық күйде жағуға болмайды.

Қосымша қауіпсіздік шаралары:

• Дымоходтардың жағдайын уақытында тексеріп, тазалап отырыңыз.

Сыртқы ауа температурасының күрт өзгеруі кезінде түтін мұржасына қосылған газ құрылғыларын – газ колонкаларын, газ қазандықтарын, газдандырылған пештерді пайдаланғанда аса мұқият болу қажет.

Күшті жел, боран, тұман немесе жаңбыр кезінде түтін мұржасындағы тарту күші нашарлауы немесе кері тарту пайда болуы мүмкін. Бұл түтін мұржасы бар кез келген пәтерде орын алуы ықтимал.

Тарту күшінің бұзылу себептері:

• Түтін шығару арналарының ақауы
• Желдету жүйесінің дұрыс жұмыс істемеуі
• Түтін мұржасында құрылыс қоқыстарының болуы
• Газ құрылғыларын өз бетінше желдету немесе түтін шығару арналарына қосу және т.б.

Тарту күшін міндетті түрде тексеріңіз:

• Жанар алдында
• Жанғаннан кейін (4-5 минуттан соң)
• Газ құрылғысы жұмыс істеп тұрған кезде

Газ колонкасы, пеш немесе қазандық жұмыс істеп тұрған кезде тарту күші болмаса, адам иіс тиюден (улы газбен уланудан) зардап шегуі мүмкін!

Көпқабатты үйлердің тұрғындары түтін шығару арналарының жағдайын ерекше бақылауда ұстауы тиіс. Егер түтін шығару жүйесінің жұмысында ақаулар байқалса, тұрғын үйге жауапты ұйымға дереу хабарлау қажет.

🚨 Газ – қауіпсіз, бірақ оны пайдалану ережелерін міндетті түрде сақтау керек! 🚨

⚠ Газ құрылғыларын пайдалану ережелерін елемеу ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін! ⚠

Аула мен ауылдық жерлерде өрттің шығу себептері:

• Өшірілмеген темекі тұқылдары мен сіріңкелер
• Отпен абайсыз әрекет ету
• Төсекте шылым шегу
• Кішкентай балаларды қараусыз қалдыру
• Қосылып тұрған электр жылытқыштарды, керосин және газ құрылғыларын, жанған пештерді қараусыз қалдыру
• Өрт қаупі жоғары кезеңде құрғақ шөп пен қоқысты өртеу

Ашық отты арнайы жабдықталған жерлерде ғана қолданыңыз және келесі талаптарды сақтаңыз:

Ашық отты жағу орны:

• 0,3 метр тереңдікте, 1 метрден аспайтын диаметрде ор немесе шұңқыр түрінде болуы тиіс
• Немесе мықтап бекітілген металл ыдыста (бөшке, бак, мангал) болуы керек
• Жалынды таратуға және жанғыш материалдардың от көзінен шығып кетуіне жол бермейтін жанбайтын материалдардан жасалған ыдысты пайдалану қажет

Ашық отты пайдалану орны:

• Ең жақын ғимараттан, құрылыс нысанынан немесе ашық қоймадан кемінде 50 метр қашықтықта орналасуы тиіс
• Қылқан жапырақты орман немесе жеке өскен қылқан жапырақты ағаштар мен жас өскіндерден – кемінде 100 метр қашықтықта болуы керек
• Жапырақты орманнан немесе жеке өскен жапырақты ағаштар тобынан – кемінде 30 метр қашықтықта орналасуы қажет

Қауіпсіздік шаралары:

• Ашық от айналасындағы 10 метр радиустық аумақ құрғақ ағаштардан, шөптерден, бұтақтардан және басқа жанғыш материалдардан тазартылуы тиіс
• Жанғыш материалдардан қорғану үшін кемінде 0,4 метр ені бар минералданған жолақпен бөлінуі керек
• Ашық отты пайдаланатын адамда өртті сөндіруге қажетті алғашқы құралдар болуы тиіс, сондай-ақ өрт сөндіру қызметіне жедел хабарласу үшін мобильді байланыс құралы болуы қажет

Ауыл шаруашылығы мақсатындағы бау-бақша учаскелерінде арнайы отқа төзімді ыдыстарда (мангал, гриль) тамақ дайындау үшін от жағу кезінде:

• Ғимараттар мен құрылыстардан 5 метр қашықтықта орналасуға рұқсат етіледі
• От айналасындағы жанғыш материалдардан тазарту аймағы 2 метрге дейін азайтылуы мүмкін

Ашық отты пайдалануға тыйым салынады:

• Шымтезек топырақтарында
• Арнайы өрт қаупі жоғары режим енгізілген аумақтарда
• Күшті жел туралы ескерту берілгенде
• Қылқан жапырақты ағаштардың астында
• Қабырғаларында өрттен тесіктер пайда болған металл ыдыстарда
• Жел жылдамдығы 5 м/с-тен жоғары болған жағдайда, егер от металл ыдыста немесе басқа жанбайтын материалдарда жанбаса
• Жел жылдамдығы 10 м/с-тен жоғары болған жағдайда

Өрт қауіпсіздігі ережелерін қатаң сақтаңыз. Отпен абайсыз әрекет ету ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін.

Орман өрті – бұл қауіпті табиғи құбылыс. Егер өрт қауіпсіздігі ережелері сақталмаса, немқұрайдылық танытылса, өрттердің саны артып, қарапайым өрт апатты жағдайға ұласуы мүмкін. Бұл тек халық шаруашылығына ғана емес, экологияға да үлкен зиян келтіреді. Орман өрттерінің 80%-ы демалыс орындарында адамдардың өрт қауіпсіздігін сақтамауынан туындайды. Орман өрті үш түрге бөлінеді:

• Жоғарғы өрт – таралу жылдамдығы 5-100 м/мин
• Төменгі өрт – таралу жылдамдығы 13 м/мин
• Жерасты (торфты) өрт – таралу жылдамдығы тәулігіне бірнеше метр

Орман өрттерінің себептері:

• Адамдардың өшірмей кеткен алаулары, темекі тұқылдары мен қоқыстары
• Балалардың отпен ойнауы
• Қала сыртындағы үйлер мен бау-бақша иелерінің орман алқаптарында шөп пен қоқыс өртеуі
• Найзағай түсуі, құрғақ шөп пен қоқыстың өздігінен тұтануы

Өрттің алдын алу шаралары:

• Сіріңке мен темекі тұқылын мұқият сөндіру
• От жағу ережелерін сақтау
• Көлік құралдарының техникалық жағдайын бақылау
• Жерге әйнек сынықтарын тастамау
• Орманға барғанда өзіңізбен бірге балта, бүктемелі күрек және шелек алу

Орман өрті кезінде не істеу керек:

• Түтіннің иісін сезгенде, жану көзін, желдің бағытын және өрттің таралу қаупін анықтау қажет
• Өрт аймағында балалардың бар-жоғын тексеру
• Жағдайды бағалап, өртті өз бетінше сөндіруге болатынын немесе өрт сөндіру қызметіне хабарласу қажеттігін анықтау
• Өртті жақын су көзінен сумен құю, топырақпен көму, ұзындығы 1,5-2 метр болатын ағаш бұтақтарымен немесе дымқыл мата, тығыз шүберекпен өшіру
• Өрттің шетінен ортасына қарай сыпыра соққы жасап, жалынды жою
• Өрт ошағына тап болған жағдайда, барлық нейлон киімді шешіп, ашық дене бөліктерін дымқыл мақта-матамен орау
• Өрт толық өшкеніне көз жеткізбей кетіп қалмау
• Өрттің орны мен себебі туралы орман шаруашылығына немесе өрт сөндіру қызметіне хабарлау

Торфты батпақтардағы өрт

• Егер торфты жер өртенсе, оны өз бетінше сөндіруге болмайды, оны айналып өту керек
• Желге қарсы қозғалып, жолды мұқият бақылау
• Жерді таяқпен немесе басқалай құралмен тексеру
• Торф жанып жатқанда, жер астында қуыстар пайда болады, оған құлап кету қаупі бар

Орман өртімен күрес

• Кішігірім өртті арнайы құралдарсыз да тоқтатуға болады
• Алауды өшіру үшін ұзындығы 1-2 метрлік бұтақты немесе тығыз жапырақты кішкентай ағашты пайдаланып, жалынды ошаққа қарай сыпыру керек
• Тағы бір әдіс – өрт шетін топырақпен жабу. Алдымен жалынды топырақпен басып, содан кейін 0,5 метрге дейінгі қалыңдықта және бірнеше сантиметр тереңдікте топырақ қабатын жасау
• Үлкен өрттерді тек кәсіби мамандар сөндіре алады. Бұл үшін арнайы техникалар, орман өртін тоқтатуға арналған арықтар мен кедергілер, авиациялық және жер үсті өрт сөндіру бөлімшелері қажет

Егер орман өрті кезінде орманда қалып қойсаңыз:

• Басыңызды сырт киіммен жауып, бетіңізді дымқыл шүберекпен орау
• Өрт аймағынан перпендикуляр бағытта қашу, ашық алаңдар, жолдар, өзендер мен бұлақтарды пайдалану
• Егер өрт аз болса, оны бұтақтармен соғып, топырақпен жауып немесе сумен өшіруге болады
• Өрт елді мекенге жақындаса, су мен құм қорын дайындау
• Жеке заттарды қауіпсіз жерге жинап, үй жануарларын шығару

Орман өрті – табиғатқа және адам өміріне үлкен қауіп төндіретін апатты жағдай. Өрттің алдын алу үшін барлық сақтық шараларын сақтау қажет!